ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Climate change ADAptations to Protect Turtles and monk Seals 
LIFE23-NAT-IT-LIFE ADAPTS GA No. 101148207 

• Περιοχή: Ελλάδα-Ιταλία

• Διάρκεια: 1 Ιανουαρίου 2025 – 28 Φεβρουαρίου 2030 

• Χρηματοδότηση: Εργαλείο LIFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

​

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η αύξηση της θερμοκρασίας μεταβάλλουν ριζικά την ισορροπία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, επηρεάζοντας σημαντικά τους χώρους ωοτοκίας, τη δυναμική της αναπαραγωγής και τη διαθεσιμότητα τροφής για τις θαλάσσιες χελώνες και τις μεσογειακές φώκιες.

​

​

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

18 - ©F.DiDomenico/GFM

Οι αμμώδεις ακτές, που χρησιμοποιούνται από τις θαλάσσιες χελώνες για ωοτοκία, κινδυνεύουν να κατακλυστούν ή να διαβρωθούν λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, μειώνοντας τη διαθεσιμότητα κατάλληλων περιοχών φωλεοποίησης. Επιπλέον, οι υψηλότερες θερμοκρασίες επηρεάζουν την αναλογία φύλου των νεοσσών, καθώς το φύλο καθορίζεται από τη θερμοκρασία επώασης: οι θερμότερες συνθήκες οδηγούν στην παραγωγή περισσότερων θηλυκών, απειλώντας τη γενετική ποικιλομορφία και τη μακροπρόθεσμη επιβίωση των πληθυσμών.

Τα παράκτια σπήλαια, απαραίτητα για την αναπαραγωγή και την ξεκούραση των μεσογειακών φώκιων, αντιμετωπίζουν παρόμοιες επιπτώσεις: η διάβρωση των ακτών και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να τα καταστήσουν απρόσιτα ή μη ασφαλή για την ανατροφή των νεογνών, εκθέτοντας περαιτέρω το είδος σε κίνδυνο μείωσης.

Ταυτόχρονα, η διαθεσιμότητα τροφής στη θάλασσα υφίσταται σημαντικές αλλαγές λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι μεταβολές στη θερμοκρασία και τα ρεύματα επηρεάζουν την κατανομή του πλαγκτού και των ιχθυοπληθυσμών, ενδεχομένως αναγκάζοντας τις θαλάσσιες χελώνες και τις φώκιες να διανύουν μεγαλύτερες αποστάσεις για την ανεύρεση τροφής. Αυτή η πρόσθετη ενεργειακή δαπάνη μπορεί να μειώσει την αναπαραγωγική επιτυχία και να εμποδίσει την ανάπτυξη των νεότερων γενιών.

Ήδη απειλούμενα από την ανθρώπινη δραστηριότητα, οι φώκιες μονάχους και οι θαλάσσιες χελώνες αντιμετωπίζουν τώρα μια διπλή πρόκληση: αφενός την απώλεια των χώρων αναπαραγωγής και ανάπαυσης, που επιδεινώνεται από την πίεση του τουρισμού και την αυξανόμενη αστικοποίηση των ακτών, και αφετέρου τις αυξανόμενες αλληλεπιδράσεις με την αλιεία, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε ανταγωνισμό για τα ιχθυαποθέματα και σε μεγαλύτερο κίνδυνο τυχαίας παγίδευσης.
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων καθιστά επιτακτική την υιοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων για τη διατήρηση των ειδών και την προστασία κρίσιμων οικοτόπων, μέσω στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που βασίζονται στην επιστήμη και στη δραστήρια συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.

 

ΣΤΟΧΟΙ
Το LIFE ADAPTS στοχεύει στον έγκαιρο εντοπισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και στην υλοποίηση μέτρων προσαρμογής για τη διατήρηση των εμπλεκόμενων ειδών. Οι προγραμματισμένες δράσεις συνδυάζουν επιστημονική έρευνα, προσπάθειες διατήρησης και συμμετοχή της κοινότητας για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων στρατηγικών προστασίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Προηγμένη περιβαλλοντική παρακολούθηση: Το έργο θα αξιοποιήσει προηγμένες τεχνικές όπως ανάλυση περιβαλλοντικού DNA (eDNA), drones, κάμερες παγίδευσης, υποβρύχιες έρευνες και άμεσες επιτόπιες παρατηρήσεις. Αυτές οι μέθοδοι θα επιτρέψουν την ακριβή παρακολούθηση της παρουσίας και κατανομής των ειδών-στόχων, καθώς και την έγκαιρη ανίχνευση αλλαγών στους οικοτόπους και τις συμπεριφορές τους λόγω της κλιματικής κρίσης. Τα δεδομένα αυτά θα είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη αποτελεσματικών δράσεων διατήρησης βασισμένων στην πραγματική κατανομή των ειδών στις υπό μελέτη περιοχές.

Χαρτογράφηση και εκτίμηση κινδύνου περιοχών αναπαραγωγής: Θα πραγματοποιηθεί σε βάθος ανάλυση βασικών παραλιών φωλεοποίησης και σπηλαίων αναπαραγωγής για την αξιολόγηση της ανθεκτικότητάς τους στην κλιματική αλλαγή. Οι περιοχές αναπαραγωγής θα ταξινομηθούν με βάση την ευαλωτότητά τους, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η αύξηση της θερμοκρασίας και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις. Αυτή η διαδικασία θα βοηθήσει στον εντοπισμό των πιο κρίσιμων περιοχών που χρειάζονται άμεση προστασία για την εξασφάλιση της επιβίωσης των ειδών.

Υλοποίηση στρατηγικών διατήρησης: Θα εφαρμοστούν συγκεκριμένα μέτρα προστασίας για την ασφάλεια των πλέον απειλούμενων οικοτόπων. Για τις παραλίες φωλεοποίησης των θαλάσσιων χελωνών, οι προσπάθειες θα εστιάσουν στη μείωση της ανθρώπινης παρέμβασης μέσω εντοπισμού και προστασίας φωλιών, περιορισμού της πρόσβασης των τουριστών, δημιουργίας ζωνών προστασίας και χρήσης φυσικών φραγμών για την αντιμετώπιση της διάβρωσης. Παράλληλα, για τις φώκιες μονάχους, οι κρίσιμες σπηλιές αναπαραγωγής θα παρακολουθούνται και, όπου απαιτείται, θα θεσπιστούν περιορισμοί πρόσβασης. Κέντρα περίθαλψης για το είδος θα δημιουργηθούν ή θα αναβαθμιστούν στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Συμμετοχή και ευαισθητοποίηση της κοινότητας: Η επιτυχία των προσπαθειών διατήρησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Το LIFE ADAPTS θα προωθήσει δράσεις πολιτών-επιστημόνων, εθελοντικά προγράμματα και εκστρατείες ενημέρωσης για την καλλιέργεια φιλοπεριβαλλοντικής συμπεριφοράς απέναντι στις φώκιες και τις χελώνες μεταξύ βασικών ομάδων, όπως αλιείς, επαγγελματίες τουρισμού και παράκτιοι κάτοικοι. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή των κατοίκων στην παρακολούθηση, την αναφορά θεάσεων απειλούμενων ειδών και την προώθηση βιώσιμων πρακτικών που ενισχύουν τη θαλάσσια διατήρηση.

Ανάπτυξη αναπαραγώγιμων πρωτοκόλλων διατήρησης: Για τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου, το έργο θα δημιουργήσει τυποποιημένα πρωτόκολλα και οδηγίες καλών πρακτικών που μπορούν να εφαρμοστούν και πέρα από τις περιοχές παρέμβασης. Τα πρωτόκολλα αυτά θα είναι σχεδιασμένα για εφαρμογή σε χώρες της ΕΕ και εκτός αυτής, εξασφαλίζοντας ότι οι μέθοδοι που αναπτύσσονται στο LIFE ADAPTS μπορούν να αξιοποιηθούν και σε άλλες περιοχές κρίσιμης σημασίας για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Ο στόχος είναι η δημιουργία ενός επεκτάσιμου μοντέλου στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που μπορεί να υιοθετηθεί από οργανισμούς διατήρησης και κρατικούς φορείς παγκοσμίως.

Με τον συνδυασμό καινοτόμου έρευνας, προληπτικών μέτρων διατήρησης και ισχυρής συμμετοχής της κοινότητας, το LIFE ADAPTS αποτελεί μια ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης βασικών θαλάσσιων ειδών στη Μεσόγειο.
 

​

Οι περιοχές δράσης του έργου

​

​

​​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​​ΕΤΑΙΡΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Το έργο συντονίζεται από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πίζας. Συμμετέχουν 7 εταίροι:
•    Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πίζας
•    AΡΧΕΛΩΝ – Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας στην Ελλάδα
•    Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών του Υπουργείου Γεωργίας της Κυπριακής Δημοκρατίας
•    MOm – Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας
•    Ωκεανογραφικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου (OC-UCY)
•    MEDTRACS – Εταιρεία Μεσογειακής Έρευνας και Προστασίας Θαλάσσιων Χελωνών
•    Gruppo Foca Monaca APS
•    WWF Italia ETS

 

​